Page 6 - heynrix

utancı, günahları onun yaradıcılığının әsas leytmotivi olur.

Almanların milli dirçәlişi yalnız daim tarixi yaddaşa (xüsusәn

XX әsrdә) baxıb ibrәt dәrsi almaqla mümkündür – Böll yara-

dıcılığının vә ictimai fәaliyyәtinin bu qayәsi “Frankfurt müha-

zirәlәri”ndә dә (1966) sistemli şәkildә әksini tapıb.

Onun yaradıcılıq ruhuna, yazıçı әxlaqına XX әsr alman

әdәbiyyatının iki qüdrәtli әdәbi-bәdii hәrәkatı – ekspressi-

onizm vә “47-lәr dәrnәyi” güclü tәsir etmişdir. H.Böll

yaradıcılığında “itirilmiş nәslin” (E.Heminquey, R.Oldinqton,

E.M.Remark) tәcrübәsindәn,“şüur axını” texnikasından sә-

nәtkarlıqla yararlanıb.

H.Böllün personajları dünya ilә öz tәbiәtlәrinә uyğun

olaraq әlaqәyә girirlәr – başqa cür dә ola bilmәzlәr. Necә

varsa, elәdirlәr. Haynrix Böllün әsәrlәrini klassik alman ailә

romanı tipinә dә aid etmәk olar. Böllün ilk hekayәlәri, povest

vә romanları, әsasәn, qәhrәmanın hәyatından hansısa bir

önәmli epizodu götürüb әhatә edir. Bu epizodlar bu vә ya digәr

dәrәcәdә müharibә tәcrübәsi ilә bağlı olur – hadisәlәr, adәtәn,

6 gәnc insanın dilindәn nәql edilir. Amma “Kişisiz ev” (1954)
vә “Onun yarısı bilyard oyunu” (1959) romanlarından başla-

yaraq tәhkiyәnin hәm zaman strukturu, hәm dә personajların

çevrәsi xeyli genişlәnir.

H.Böllün bir çox әsәrlәri, müsahibәlәri vә Nobel nitqi

Azәrbaycan oxucusuna artıq tanışdır.

“Xanımla kollektiv portret” romanı Böll irsindә ayrıca

yer tutur. Әsәr Leni Qreytenin (Pfayfer) hәyat tarixçәsindәn

bәhs edir. Leni 1922-ci ildә doğulub, faşistlәrin hakimiyyәtә

gәlmәsi, müharibә, müharibәdәn sonra Almaniyanın bәrpası

onun gözlәri qarşısında baş verib. Leni heç dә “xanım” deyil

(qısa müddәt nikahda olub: rus әsiri Boris Koltovskini sevir,

nikahdankәnar Lev adlı oğlu böyüyür, bir sıra mәişәt çәtin-

liklәri ilә üzlәşir – mәhkәmә icraçıları mәnzilini әlindәn

almaq istәyirlәr). Faşist ideologiyasının vә harınlaşmış

cәmiyyәtin canavar qanunları ilә idarә olunan dünyada Leni

yeganә müqәddәs varlıqdır. Onun xristianlığı kilsә dәyәr-

lәrindәn vә tәlәblәrindәn uzaqdır.

Leni Pfayferin obrazı müxtәlif “mozaik qırıntılar”dan

ibarәtdir. Anonim “müәllif” yeni “Müqәddәs”in “hәyatı”nı