Page 296 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 296
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
inanıram ki, atan günü bu günәcәn tәmiz adnan, şan-şöhrәtnәn qulluq elәrdi.
Sәn Orucun oğlusan! Mәn inanmıram ki, sәn әyri yola getmiş olasan. Rüşvәt
hara, sәn hara, a sәnә qurban olum?! Rüşvәt elә zәhrimardı ki, adamın
yerişinәcәn, otruşuna-duruşunacan dәyişiklik elәyir. Bәs nә! Adamın
baxışınacan dәyişdirir o zәhrimar! Otuz ildә mәn başımın tükü sanı
görmüşәm o cür dәyişirik olanları!.. Biri vardı, әvvәl tanımırdım mәn onu,
dombagöz, yekәqarın adamdı, bir dәfә xahiş elәdi, maşınını yudurtdu mәnә,
sonra gedәndә ikicә kәlmә “sağ ol” da demәdi. Baxdım dalınca, Mursaqu-
luya dedim: “Kimdisә, bu adamyeyәn adamdır”. Mursaqulunun mәnә acığı
tutdu, dedi: “Mәsәlә qarında deyil”. Mәni yaman yandırmışdı o adamın
mәnnәn rәftarı. Harda maşın görürdüm, o saat gәlib dururdu gözümün
qabağında. Bildirrәri, bir dә görürәm Mursaqulu gәlib dayanıb stolumun
qabağında, altdan-altdan mәnә baxıb başını sambayır. Deyirәm nә olub,
296 başını niyә sambayırsan, a Mursaqulu? Nә desә yaxşıdır? “O adam ki, o
illәri sәnә maşın yudurtmuşdu ha, o adam, doğrudan da, yeyәnmiş, a
Şәppәli! Sәnin gözün nә yaman itiymiş, a Şәppәli!” Demә o adam Mur-
saqulunun dost-doğmaca әmisi nәvәsiymiş. Gedib onun yanına ki, bәs
әminәvәsi, rayonda adın tutulur, hörmәtin var. Zәng elә, mәnә bir yaxşı yerә
bir yaxşı putyovka versinlәr, gedim böyrәklәrimә bir әlac elәyim. Әvvәl bir
söz demәyib, götürüb zәng vurub putyovkanın yerini elәyib. Sonra deyib:
“Çıxart ver iki yüz qırx manat. Yüz iyirmisi putyovkanın qiymәti, yüz iyir-
misi dә mәnә әlxәrci”. Sonra, deyir, әminәvәsi başladı ki, mәn bәyәm
putyovkanı yox yerdәn düzәldirәm? Gәrәk putyovka verәn adamı, onun
böyründә bir-ikisini qonaq elәyim!.. Nә isә...
Şәppәli dәrindәn nәfәs alıb bir az susdu.
– Allah heç kәsә qismәt elәmәsin o cür adamlıqdan çıxmağı! – deyә
yanıqlı, düşüncәli әlavә etdi: – Qonaqlıq da olar. Ağız şirinlәmәk, bir
töhvәynәn könül ovlamaq da olar. Biz dә adam içindә yaşayırıq... Mәn özüm
mәktub yazıram, sәnin yanına xәstә yollayıram, burdan – Bakıdan
qayıdanda bir kilo qәnfetlә adımı anan olanda mәn dә xoşhal oluram. Ancaq
o cür rәzillik elәmәk, xәstәdәn pul istәmәk?! Mәn bilmirәm, hansı dili
qurumuş deyib o xәbәri Mursaquluya, nә әsasla deyib. Bircә onu bilirәm
ki, Orucun oğlu o yola qulluq elәmәz! Mәnim Mәmmәm xәstәnin xirt-
dәyindәn yapışıb “ver” demәz! Demәz!.. Sәhәr evdәn çıxanda Pәricahana
dedim: “Mursaqulunun çәrәnlәmәsinә inanma. Camaatın arasında sınıq
gәzmә!” Nәdәn ki, Oruc sarıdan anan çox sınıq gәzib. Sәn sağ ol, yerindәn
qalxalı şәhәrdә, oxumağında olubsan, bir mәn görmüşәm yazıq anan nәlәr
çәkib! Orucun belinә bir milyon rastrata qoydular, özün bilirsәn, neçә kәrә
inanıram ki, atan günü bu günәcәn tәmiz adnan, şan-şöhrәtnәn qulluq elәrdi.
Sәn Orucun oğlusan! Mәn inanmıram ki, sәn әyri yola getmiş olasan. Rüşvәt
hara, sәn hara, a sәnә qurban olum?! Rüşvәt elә zәhrimardı ki, adamın
yerişinәcәn, otruşuna-duruşunacan dәyişiklik elәyir. Bәs nә! Adamın
baxışınacan dәyişdirir o zәhrimar! Otuz ildә mәn başımın tükü sanı
görmüşәm o cür dәyişirik olanları!.. Biri vardı, әvvәl tanımırdım mәn onu,
dombagöz, yekәqarın adamdı, bir dәfә xahiş elәdi, maşınını yudurtdu mәnә,
sonra gedәndә ikicә kәlmә “sağ ol” da demәdi. Baxdım dalınca, Mursaqu-
luya dedim: “Kimdisә, bu adamyeyәn adamdır”. Mursaqulunun mәnә acığı
tutdu, dedi: “Mәsәlә qarında deyil”. Mәni yaman yandırmışdı o adamın
mәnnәn rәftarı. Harda maşın görürdüm, o saat gәlib dururdu gözümün
qabağında. Bildirrәri, bir dә görürәm Mursaqulu gәlib dayanıb stolumun
qabağında, altdan-altdan mәnә baxıb başını sambayır. Deyirәm nә olub,
296 başını niyә sambayırsan, a Mursaqulu? Nә desә yaxşıdır? “O adam ki, o
illәri sәnә maşın yudurtmuşdu ha, o adam, doğrudan da, yeyәnmiş, a
Şәppәli! Sәnin gözün nә yaman itiymiş, a Şәppәli!” Demә o adam Mur-
saqulunun dost-doğmaca әmisi nәvәsiymiş. Gedib onun yanına ki, bәs
әminәvәsi, rayonda adın tutulur, hörmәtin var. Zәng elә, mәnә bir yaxşı yerә
bir yaxşı putyovka versinlәr, gedim böyrәklәrimә bir әlac elәyim. Әvvәl bir
söz demәyib, götürüb zәng vurub putyovkanın yerini elәyib. Sonra deyib:
“Çıxart ver iki yüz qırx manat. Yüz iyirmisi putyovkanın qiymәti, yüz iyir-
misi dә mәnә әlxәrci”. Sonra, deyir, әminәvәsi başladı ki, mәn bәyәm
putyovkanı yox yerdәn düzәldirәm? Gәrәk putyovka verәn adamı, onun
böyründә bir-ikisini qonaq elәyim!.. Nә isә...
Şәppәli dәrindәn nәfәs alıb bir az susdu.
– Allah heç kәsә qismәt elәmәsin o cür adamlıqdan çıxmağı! – deyә
yanıqlı, düşüncәli әlavә etdi: – Qonaqlıq da olar. Ağız şirinlәmәk, bir
töhvәynәn könül ovlamaq da olar. Biz dә adam içindә yaşayırıq... Mәn özüm
mәktub yazıram, sәnin yanına xәstә yollayıram, burdan – Bakıdan
qayıdanda bir kilo qәnfetlә adımı anan olanda mәn dә xoşhal oluram. Ancaq
o cür rәzillik elәmәk, xәstәdәn pul istәmәk?! Mәn bilmirәm, hansı dili
qurumuş deyib o xәbәri Mursaquluya, nә әsasla deyib. Bircә onu bilirәm
ki, Orucun oğlu o yola qulluq elәmәz! Mәnim Mәmmәm xәstәnin xirt-
dәyindәn yapışıb “ver” demәz! Demәz!.. Sәhәr evdәn çıxanda Pәricahana
dedim: “Mursaqulunun çәrәnlәmәsinә inanma. Camaatın arasında sınıq
gәzmә!” Nәdәn ki, Oruc sarıdan anan çox sınıq gәzib. Sәn sağ ol, yerindәn
qalxalı şәhәrdә, oxumağında olubsan, bir mәn görmüşәm yazıq anan nәlәr
çәkib! Orucun belinә bir milyon rastrata qoydular, özün bilirsәn, neçә kәrә
