Page 214 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 214
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
Qız diksindi, qonur gözlәrini İlyasın üzünә zillәdi. Bu baxışlarda ani bir
qığılcım oynadı, şimşәk kimi çaxdı vә qızın dodaqları qaçdı. Qızın
qımışmağı tәzәdәn onun canına od saldı. Bulaq başından nә vaxt
aralandığından, dağa necә dırmaşdığından xәbәri olmadı. Bir dә onu gördü
ki, iri bir vәlәsin altında, göy otluqda, çiçәklәrin arasında uzanmışdır.
Qızların gülüşü yenidәn qulaqlarına dolub güyüldәdi. Amma ürәyi
sakitlәşmişdi. Suyu qızın ayağına tökmüşdü. Demәk, ürәk sözünü demişdi.
Bu, dağlarda bir adәt idi. Çoxdan, lap dәdә-babadan qalma adәt. Qız da
hirslәnmәmişdi, әvvәlcә qımışmış, sonra da başını aşağı salıb qızarmışdı.
Demәk, onun da ürәyi oğlanı tutmuşdu...
Bir gün kәnddә yenә toy vardı. Oktyabr bayramının ildönümünü qeyd
edirdilәr. O vaxt qayda idi: kәnd camaatı mәktәbin qabağına toplaşardı.
Uşaqlar rәngli kağızlardan naxışlar kәsәr, zәncir düzәldәr vә sinif otaqlarını,
eyvanları bәzәyәrdilәr. Kәnd cavanları atlarının quyruğunu düyüb cıdıra
214 hazırlaşardılar.
Qulplu qazanlarda xörәk bişәr, qara zurna dilә gәlәrdi. Düz nağıllardakı
kimi üç gün, üç gecә çalıb-oynayardılar. Hava xoş idi. Elә mәktәbin
hәyәtindә son bahar yaşıllığının üstünә gәbә-kilim dә döşәmişdilәr. Kәndin
ahıl arvadları, qızları, gәlinlәri bardaş qurub oturmuşdular. Zurnaçılar or-
tada, stulda әylәşmişdilәr.
Әvvәlcә cıdırhәngi çalındı, sonra gülәşәngi. Cavanlar at çapıb, qurşaq
tutub yorulandan sonra oyun başladı. Kәndin gözәllәri qoşalaşdılar.
İlyasın gözü bacısıyla Zöhrәdәydi. Onlar yanaşı oturmuşdular. Bu gün
hәr şey hәll olunmalıydı. İlyasın bacısı meydana çıxmalı, ortada bir az
hәrlәnәndәn sonra Zöhrәni çağırıb oynatmalı idi.
Zurnaçılara yanaşdı. Qulaqlarına nәsә pıçıldadı. Sümüyә düşәn ağır
bir hava çalınan kimi İlyasın bacısı ayağa durdu, qollarını qaldırıb bir dövrә
vurdu vә oynaya-oynaya gedib Zöhrәnin qabağında dayandı. Qız әvvәlcә
dartındı, oynamaq istәmәdi. Onu dümsüklәyib ayağa qaldırdılar. Zöhrәnin
başında bәnövşәyi yelinli ağ kәlağayı vardı. Cığaları qıvrılıb yanağına
düşmüşdü. Qırmızı koftasının yaxasına pullar düzülmüşdü. Qırçınlı uzun
donu topuğuna enirdi. Hiss olunurdu ki, dikdaban çәkmәsini yenicә geyinib.
Qol-qola verib ortada süzdülәr. Dәfçi nәsә qışqırdı, kiminsә adını
çәkdi, “Sağ olsun oynayanlar” – dedi. İlyas bunları eşitmәdi. Onun gözü
Zöhrә ilә bacısındaydı. Zöhrәnin oyunu onu valeh etmişdi. Bu qız nә gözәl
oynayırdı, asta-asta, sındıra-sindıra. Dәfçi hәr dәfә çomağını dәfә endirәndә
qızın qolları tәrpәnirdi buğum-buğum.
İlyasın bacısı oyununa ara vermәdәn hәrlәndi vә sezilmәdәn Zöhrәnin
kәlağayısının yelәnli ucunu әlә keçirdi. Zöhrә gözünü yumub-açınca
ovcundakı pulu kәlağayının ucuna düyünlәdi. Bu qızı bәllәmәk demәkdi.
Qız diksindi, qonur gözlәrini İlyasın üzünә zillәdi. Bu baxışlarda ani bir
qığılcım oynadı, şimşәk kimi çaxdı vә qızın dodaqları qaçdı. Qızın
qımışmağı tәzәdәn onun canına od saldı. Bulaq başından nә vaxt
aralandığından, dağa necә dırmaşdığından xәbәri olmadı. Bir dә onu gördü
ki, iri bir vәlәsin altında, göy otluqda, çiçәklәrin arasında uzanmışdır.
Qızların gülüşü yenidәn qulaqlarına dolub güyüldәdi. Amma ürәyi
sakitlәşmişdi. Suyu qızın ayağına tökmüşdü. Demәk, ürәk sözünü demişdi.
Bu, dağlarda bir adәt idi. Çoxdan, lap dәdә-babadan qalma adәt. Qız da
hirslәnmәmişdi, әvvәlcә qımışmış, sonra da başını aşağı salıb qızarmışdı.
Demәk, onun da ürәyi oğlanı tutmuşdu...
Bir gün kәnddә yenә toy vardı. Oktyabr bayramının ildönümünü qeyd
edirdilәr. O vaxt qayda idi: kәnd camaatı mәktәbin qabağına toplaşardı.
Uşaqlar rәngli kağızlardan naxışlar kәsәr, zәncir düzәldәr vә sinif otaqlarını,
eyvanları bәzәyәrdilәr. Kәnd cavanları atlarının quyruğunu düyüb cıdıra
214 hazırlaşardılar.
Qulplu qazanlarda xörәk bişәr, qara zurna dilә gәlәrdi. Düz nağıllardakı
kimi üç gün, üç gecә çalıb-oynayardılar. Hava xoş idi. Elә mәktәbin
hәyәtindә son bahar yaşıllığının üstünә gәbә-kilim dә döşәmişdilәr. Kәndin
ahıl arvadları, qızları, gәlinlәri bardaş qurub oturmuşdular. Zurnaçılar or-
tada, stulda әylәşmişdilәr.
Әvvәlcә cıdırhәngi çalındı, sonra gülәşәngi. Cavanlar at çapıb, qurşaq
tutub yorulandan sonra oyun başladı. Kәndin gözәllәri qoşalaşdılar.
İlyasın gözü bacısıyla Zöhrәdәydi. Onlar yanaşı oturmuşdular. Bu gün
hәr şey hәll olunmalıydı. İlyasın bacısı meydana çıxmalı, ortada bir az
hәrlәnәndәn sonra Zöhrәni çağırıb oynatmalı idi.
Zurnaçılara yanaşdı. Qulaqlarına nәsә pıçıldadı. Sümüyә düşәn ağır
bir hava çalınan kimi İlyasın bacısı ayağa durdu, qollarını qaldırıb bir dövrә
vurdu vә oynaya-oynaya gedib Zöhrәnin qabağında dayandı. Qız әvvәlcә
dartındı, oynamaq istәmәdi. Onu dümsüklәyib ayağa qaldırdılar. Zöhrәnin
başında bәnövşәyi yelinli ağ kәlağayı vardı. Cığaları qıvrılıb yanağına
düşmüşdü. Qırmızı koftasının yaxasına pullar düzülmüşdü. Qırçınlı uzun
donu topuğuna enirdi. Hiss olunurdu ki, dikdaban çәkmәsini yenicә geyinib.
Qol-qola verib ortada süzdülәr. Dәfçi nәsә qışqırdı, kiminsә adını
çәkdi, “Sağ olsun oynayanlar” – dedi. İlyas bunları eşitmәdi. Onun gözü
Zöhrә ilә bacısındaydı. Zöhrәnin oyunu onu valeh etmişdi. Bu qız nә gözәl
oynayırdı, asta-asta, sındıra-sindıra. Dәfçi hәr dәfә çomağını dәfә endirәndә
qızın qolları tәrpәnirdi buğum-buğum.
İlyasın bacısı oyununa ara vermәdәn hәrlәndi vә sezilmәdәn Zöhrәnin
kәlağayısının yelәnli ucunu әlә keçirdi. Zöhrә gözünü yumub-açınca
ovcundakı pulu kәlağayının ucuna düyünlәdi. Bu qızı bәllәmәk demәkdi.
