Page 218 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 218
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
dәliqanlılarına qoşulanda da, toyda-mağarda cıdıra çıxıb at çapanda da,
kәndin cavanları ilә qurşaq tutub gülәşәndә dә atasının sözlәri qulaqlarından
getmirdi. Onu barmaqla göstәrirdilәr. Kürәklәri enli, beli nazik idi, az qalırdı
üzükdәn keçsin. Ona gözü düşәnlәr çox idi. Bilirdi ki, kәndin qızları onun
dalınca hәsrәtlә boylanırdılar vә az qalırdılar ki, qabağa düşüb ürәklәrini
açsınlar, altdan yuxarı üzünә baxıb hәyadan pörtә-pörtә “Noolar, mәnciyәzi
al” desinlәr. Ona söz atan gәlinlәr dә olurdu. Amma Süleyman onlara
gözünün ucuyla da baxmırdı. Kәndin ağsaqqalları “halal olsun, kişinin
oğluna” – deyib, onunla qürurlanardılar.
Onu kәnddә yenicә düzәlmiş komsomol özәyinә katib seçdilәr.
Cavanları başına topladı, әkinә-biçinә, mәktәbә, savad kurslarına kömәk
elәdi. Dәstә getdikcә böyüdü, Süleymanın sorağı da böyüdü, әtraf kәndlәrә
dә yayıldı.
Onların kәndindә Әbdürrәhman adında bir bәy dә vardı. Әzazilin
218 biriydi, boylu arvadlar onu görәndә uşaq salardılar. Şura hökumәti quru-
landa başına dәstә toplayıb bir neçә il heç kәsi tanımaq istәmәmişdi. Atını
çapıb hamıya bildirmişdi ki, buraların ağası mәnәm, başqa xәyala düşmәyin.
Bir dәfә dә Süleymanın qabağını kәsib hәdәlәmişdi. “Deyәsәn, çox
әllamәlik elәyirsәn, bala, ağır otur, batman gәl, başın bәdәninә ağırlıq
elәmәsin”. Hәtta bir dәfә üstünә tüfәng dә çәkmişdi. Güllә Süleymanın
papağını silib keçmişdi.
Bir gecә “Gepo”nun adamları sakitcә gәlib, Әbdürrәhman bәyi dә,
oğlanlarını da apardılar. Onların evini idarә elәdilәr. Üst gözdә kәnd şurası,
firqә özәyi yerlәşdi. Bir otaq da komsomola verdilәr. Arvad-uşağı isә aşağı,
zirzәmiyә oxşar yerә köçürdülәr.
Bәyin bir cüt maral kimi qızı vardı, abırlı, hәyalı. Kәndin arasına az-
az çıxardılar, ataları tutulandan sonra isә heç gözә görünmәdilәr. Süleyman
göz qoyardı, qızlar zirzәminin qaranlıq küncündә bir-birinin qoynuna qısılıb
oturardılar. Oduna, suya da qarı ilә bәyin arvadı gedәrdi. Atası bir dәfә
Süleymanı bir küncә çәkdi. “Oğul, – dedi – bilirәm komsomolsunuz,
bәylәrlә vuruşursunuz, yaxşı elәyirsiniz. Amma arvadda, uşaqda işiniz
olmasın. Qulağıma pis sözlәr gәlir. Deyәsәn, Keçәl Xondulu dinc durmur.
Yadında saxla, elin namusu bizim namusumuzdur. Tәmiz adımızı
lәkәlәmәyin”. Atasının sözündәn sonra Süleyman yoldaşlarına göz qoydu.
Tapşırdı ki, farağat otursunlar.
Bir dәfә gecәdәn xeyli keçmiş idarәdәn işıq gәldiyini gördü. Qanrıldı.
Elә bildi ki, rayondan tәhkimçi gәlib, nә isә vacib bir işi var. Qapının ağzına
çatanda heyrәtlәndi. içәridәn taqqıltı gәlirdi. Elә bil süpürüşürdülәr. Kimsә
hıçqırırdı. Süleyman çiynini qapıya verdi vә ona elә bir güc gәldi ki, zirzәmi
yerindәn oynadı. İçәri girәndәn gözlәrinә inanmadı. Әbdürrәhman bәyin
qızları küncә qısılmışdılar. Üst-başları cırıq-cırıq idi, saçları üzlәrinә
dәliqanlılarına qoşulanda da, toyda-mağarda cıdıra çıxıb at çapanda da,
kәndin cavanları ilә qurşaq tutub gülәşәndә dә atasının sözlәri qulaqlarından
getmirdi. Onu barmaqla göstәrirdilәr. Kürәklәri enli, beli nazik idi, az qalırdı
üzükdәn keçsin. Ona gözü düşәnlәr çox idi. Bilirdi ki, kәndin qızları onun
dalınca hәsrәtlә boylanırdılar vә az qalırdılar ki, qabağa düşüb ürәklәrini
açsınlar, altdan yuxarı üzünә baxıb hәyadan pörtә-pörtә “Noolar, mәnciyәzi
al” desinlәr. Ona söz atan gәlinlәr dә olurdu. Amma Süleyman onlara
gözünün ucuyla da baxmırdı. Kәndin ağsaqqalları “halal olsun, kişinin
oğluna” – deyib, onunla qürurlanardılar.
Onu kәnddә yenicә düzәlmiş komsomol özәyinә katib seçdilәr.
Cavanları başına topladı, әkinә-biçinә, mәktәbә, savad kurslarına kömәk
elәdi. Dәstә getdikcә böyüdü, Süleymanın sorağı da böyüdü, әtraf kәndlәrә
dә yayıldı.
Onların kәndindә Әbdürrәhman adında bir bәy dә vardı. Әzazilin
218 biriydi, boylu arvadlar onu görәndә uşaq salardılar. Şura hökumәti quru-
landa başına dәstә toplayıb bir neçә il heç kәsi tanımaq istәmәmişdi. Atını
çapıb hamıya bildirmişdi ki, buraların ağası mәnәm, başqa xәyala düşmәyin.
Bir dәfә dә Süleymanın qabağını kәsib hәdәlәmişdi. “Deyәsәn, çox
әllamәlik elәyirsәn, bala, ağır otur, batman gәl, başın bәdәninә ağırlıq
elәmәsin”. Hәtta bir dәfә üstünә tüfәng dә çәkmişdi. Güllә Süleymanın
papağını silib keçmişdi.
Bir gecә “Gepo”nun adamları sakitcә gәlib, Әbdürrәhman bәyi dә,
oğlanlarını da apardılar. Onların evini idarә elәdilәr. Üst gözdә kәnd şurası,
firqә özәyi yerlәşdi. Bir otaq da komsomola verdilәr. Arvad-uşağı isә aşağı,
zirzәmiyә oxşar yerә köçürdülәr.
Bәyin bir cüt maral kimi qızı vardı, abırlı, hәyalı. Kәndin arasına az-
az çıxardılar, ataları tutulandan sonra isә heç gözә görünmәdilәr. Süleyman
göz qoyardı, qızlar zirzәminin qaranlıq küncündә bir-birinin qoynuna qısılıb
oturardılar. Oduna, suya da qarı ilә bәyin arvadı gedәrdi. Atası bir dәfә
Süleymanı bir küncә çәkdi. “Oğul, – dedi – bilirәm komsomolsunuz,
bәylәrlә vuruşursunuz, yaxşı elәyirsiniz. Amma arvadda, uşaqda işiniz
olmasın. Qulağıma pis sözlәr gәlir. Deyәsәn, Keçәl Xondulu dinc durmur.
Yadında saxla, elin namusu bizim namusumuzdur. Tәmiz adımızı
lәkәlәmәyin”. Atasının sözündәn sonra Süleyman yoldaşlarına göz qoydu.
Tapşırdı ki, farağat otursunlar.
Bir dәfә gecәdәn xeyli keçmiş idarәdәn işıq gәldiyini gördü. Qanrıldı.
Elә bildi ki, rayondan tәhkimçi gәlib, nә isә vacib bir işi var. Qapının ağzına
çatanda heyrәtlәndi. içәridәn taqqıltı gәlirdi. Elә bil süpürüşürdülәr. Kimsә
hıçqırırdı. Süleyman çiynini qapıya verdi vә ona elә bir güc gәldi ki, zirzәmi
yerindәn oynadı. İçәri girәndәn gözlәrinә inanmadı. Әbdürrәhman bәyin
qızları küncә qısılmışdılar. Üst-başları cırıq-cırıq idi, saçları üzlәrinә
