Page 6 - tomas
P. 6
Tomas Vulfun yazıçı xoşbәxtliyi tәkcә bәnzәrsiz istedadında,
yazmaq ehtirasında, özünәxas üslubunda deyil, hәm dә vaxtında
rastına çıxmış Maksuell Perkins vә Eduard Esuell kimi dostları
vә redaktorlarının olmasında idi. Fitscerald vә Heminqueyin
yaradıcılıq taleyindә әhәmiyyәtli rol oynamış M.Perkins gәnc
yazıçının aşıb-daşan yaradıcılıq ehtirasını müәyyәn mәcraya
salmaq üçün çox әziyyәt çәkmişdi. E.Esuell isә hәmyaşıd olduğu
Tomasın yaşantılarını gözәl anlayırdı. Elә buna görә dә XX әsr
әdәbiyyatı Tomas Vulf kimi bәnzәrsiz yazıçı qazandı.
***
Tomas Vulfun әdәbi alәmi hәm geniş, hәm dә bitib-tükәnmәyәn,
daim qarşılıqlı tәmasda olan vә hәmin tәmasdan daha da
zәnginlәşәn üç ayrı dünyadan ibarәtdir. Bu dünyaların birincisi –
әsәrlәrindә tez-tez xatırlanan әyalәt, sakit Eşvill şәhәrciyidir;
ikincisi – xәyallarının şәhәri Nyu York, uzun müddәt yaşadığı
Bruklindir; üçüncüsü isә – atasının vәtәni Almaniya da daxil ol-
maqla, gәzib-dolaşdığı Avropadır. T.Vulf hәr üç dünyadan öz
payına düşәni almağa, yaşantılarının süzgәcindәn keçirmәyә,
böyük ehtirasla kağıza köçürmәyә vә Y.Folknerin çox dәqiq
ifadә elәdiyi kimi, “bütün bunları bir KİTABda oxuculara
çatdırmağa” çalışırdı.
Onun ailәsi, doğulduğu şәhәrcik, әyalәt hәyatı “Azğın oğulun
qayıtması” hekayәsindә vә “Dön evinә bax, Mәlәk” (1929)
romanında sevgiylә, hәm dә açıq-aşkar ağrıyla qәlәmә alınıb.
Atasının şәhәr meydanındakı qәbir daşları emalatxanası, anasının
pansionu, özünün qәzet satması, tanıdığı adamların, yaşıdlarının
portretlәri romanın vә hekayәnin dayaq nöqtәsidir. Daha doğrusu,
hekayәdә romanın vә müәllifin taleyi tәsvir olunur: doğma
şәhәrciyi barәdә yazdığı romandakı bәzi prototiplәr öz obrazlarından
narazı qalıblar, uzun müddәt doğulduğu evdә olmamış Yucin
Qant doğma adamlarla münasibәtini ayırd elәmәk üçün şәhәrә
qayıtmalı olur. Sonralar T.Vulf Yucin Qant obrazını “Zaman vә
6
yazmaq ehtirasında, özünәxas üslubunda deyil, hәm dә vaxtında
rastına çıxmış Maksuell Perkins vә Eduard Esuell kimi dostları
vә redaktorlarının olmasında idi. Fitscerald vә Heminqueyin
yaradıcılıq taleyindә әhәmiyyәtli rol oynamış M.Perkins gәnc
yazıçının aşıb-daşan yaradıcılıq ehtirasını müәyyәn mәcraya
salmaq üçün çox әziyyәt çәkmişdi. E.Esuell isә hәmyaşıd olduğu
Tomasın yaşantılarını gözәl anlayırdı. Elә buna görә dә XX әsr
әdәbiyyatı Tomas Vulf kimi bәnzәrsiz yazıçı qazandı.
***
Tomas Vulfun әdәbi alәmi hәm geniş, hәm dә bitib-tükәnmәyәn,
daim qarşılıqlı tәmasda olan vә hәmin tәmasdan daha da
zәnginlәşәn üç ayrı dünyadan ibarәtdir. Bu dünyaların birincisi –
әsәrlәrindә tez-tez xatırlanan әyalәt, sakit Eşvill şәhәrciyidir;
ikincisi – xәyallarının şәhәri Nyu York, uzun müddәt yaşadığı
Bruklindir; üçüncüsü isә – atasının vәtәni Almaniya da daxil ol-
maqla, gәzib-dolaşdığı Avropadır. T.Vulf hәr üç dünyadan öz
payına düşәni almağa, yaşantılarının süzgәcindәn keçirmәyә,
böyük ehtirasla kağıza köçürmәyә vә Y.Folknerin çox dәqiq
ifadә elәdiyi kimi, “bütün bunları bir KİTABda oxuculara
çatdırmağa” çalışırdı.
Onun ailәsi, doğulduğu şәhәrcik, әyalәt hәyatı “Azğın oğulun
qayıtması” hekayәsindә vә “Dön evinә bax, Mәlәk” (1929)
romanında sevgiylә, hәm dә açıq-aşkar ağrıyla qәlәmә alınıb.
Atasının şәhәr meydanındakı qәbir daşları emalatxanası, anasının
pansionu, özünün qәzet satması, tanıdığı adamların, yaşıdlarının
portretlәri romanın vә hekayәnin dayaq nöqtәsidir. Daha doğrusu,
hekayәdә romanın vә müәllifin taleyi tәsvir olunur: doğma
şәhәrciyi barәdә yazdığı romandakı bәzi prototiplәr öz obrazlarından
narazı qalıblar, uzun müddәt doğulduğu evdә olmamış Yucin
Qant doğma adamlarla münasibәtini ayırd elәmәk üçün şәhәrә
qayıtmalı olur. Sonralar T.Vulf Yucin Qant obrazını “Zaman vә
6
