Page 9 - Patrik Modiano "Seçilmiş əsərləri"
P. 9
Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè 9
qәhrәmanı Gi Rolan da zahirәn, bütün adamlar kimi yaşayır,
amma bu gününü hiss edә bilmir deyә, sabahı haqda düşünmәk
onun üçün çәtindir. Bu gününü isә ona görә hiss etmir ki, keç-
mişini xatırlamır. Keçmiş dә ki, sәnin bütün varlığının mahiyyә-
tini, nәyin varsa, hamısını anbaan özündә qeyd edәn yaddaş kar-
tıdır. Sәnin sabah qәbul edәcәyin qәrara tәsir göstәrәcәk xarak-
terin dә keçmişindәki xırda detallardan formalaşıb vә demәli,
gәlәcәyinin necә olacağını göstәrә bilәn, bu günündә yalnız
ucunu gördüyün kәlәfin özü dә keçmişindәdir. O ipucunu sәnә
vermәklә sabahını çözmәkdә yardımçın yalnız keçmişin ola
bilәr.
Gi Rolan itmiş “Öz”ünü axtarır; axtardıqca da keçmişinә
baş vurur. Hәyatının dağınıq fraqmentlәrini bәrpa etdikcә,
müharibә illәrindә Fransa-İsveçrә sәrhәdinә, yaddaşının
pozulmasına sәbәb olan böyük psixoloji sarsıntıya dirәnir.
Bir oxucu kimi bizdә Gi Rolanın yaddaşının itmәsinә sәbәb
olmuş mübhәm hadisәni öyrәnmәk hәvәsi baş qaldırır. Amma
öyrәnә bilmirik, çünki Gi Rolan yaddaşını itirib. Yaddaş itәndәn
sonra adamın nәyi qalar ki? Qalır bircә kollektiv yaddaş –
qәhrәman elә o kollektiv yaddaşın sorağındadır. Onu da bәrpa
etmәk alınmayanda tәsәllini “Qaranlıq dükanlar küçәsi”nin
sufi mәntiqli sonuncu cümlәsini demәklә alır:
“Bәs bizim hәyatlarımız necә, onlar da axşamın alatoranında
eynәn elә uşaq incikliyi kimi, tez dağılıb yox olmur bәyәm?”
***
Amma mәncә, Patrik Modianoya verilәn Nobel ödülündә dә
ötәn illәrin әksәr mükafatları kimi, bir siyasi çalar var. Son
illәr Avropa ölkәlәrinin bir çoxunda millәtçilәrin, radikal
qәhrәmanı Gi Rolan da zahirәn, bütün adamlar kimi yaşayır,
amma bu gününü hiss edә bilmir deyә, sabahı haqda düşünmәk
onun üçün çәtindir. Bu gününü isә ona görә hiss etmir ki, keç-
mişini xatırlamır. Keçmiş dә ki, sәnin bütün varlığının mahiyyә-
tini, nәyin varsa, hamısını anbaan özündә qeyd edәn yaddaş kar-
tıdır. Sәnin sabah qәbul edәcәyin qәrara tәsir göstәrәcәk xarak-
terin dә keçmişindәki xırda detallardan formalaşıb vә demәli,
gәlәcәyinin necә olacağını göstәrә bilәn, bu günündә yalnız
ucunu gördüyün kәlәfin özü dә keçmişindәdir. O ipucunu sәnә
vermәklә sabahını çözmәkdә yardımçın yalnız keçmişin ola
bilәr.
Gi Rolan itmiş “Öz”ünü axtarır; axtardıqca da keçmişinә
baş vurur. Hәyatının dağınıq fraqmentlәrini bәrpa etdikcә,
müharibә illәrindә Fransa-İsveçrә sәrhәdinә, yaddaşının
pozulmasına sәbәb olan böyük psixoloji sarsıntıya dirәnir.
Bir oxucu kimi bizdә Gi Rolanın yaddaşının itmәsinә sәbәb
olmuş mübhәm hadisәni öyrәnmәk hәvәsi baş qaldırır. Amma
öyrәnә bilmirik, çünki Gi Rolan yaddaşını itirib. Yaddaş itәndәn
sonra adamın nәyi qalar ki? Qalır bircә kollektiv yaddaş –
qәhrәman elә o kollektiv yaddaşın sorağındadır. Onu da bәrpa
etmәk alınmayanda tәsәllini “Qaranlıq dükanlar küçәsi”nin
sufi mәntiqli sonuncu cümlәsini demәklә alır:
“Bәs bizim hәyatlarımız necә, onlar da axşamın alatoranında
eynәn elә uşaq incikliyi kimi, tez dağılıb yox olmur bәyәm?”
***
Amma mәncә, Patrik Modianoya verilәn Nobel ödülündә dә
ötәn illәrin әksәr mükafatları kimi, bir siyasi çalar var. Son
illәr Avropa ölkәlәrinin bir çoxunda millәtçilәrin, radikal
