Page 5 - Migel Delibes "Seçilmiş əsərləri"
P. 5
İSPAN ӘDӘBİYYATININ SONUNCU MİGEL DELİBES SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
KLASSİKİ
5
Migel Delibes (1920-2010) vәtәndaş müharibәsindәn
sonrakı ispan әdәbiyyatının görkәmli nümayәndәlәrindәn biridir.
Yazıçının romanlarında kasıb ispan kәndlәri, az qala hәyat
nişanәsi olmayan balaca şәhәrlәr, öz tәnhalığının içindә vur-
nuxan insanlar tәsvir olunur. “Alçaldılmış vә tәhqir olunmuşla-
rın” alәmindә yaşayan, әbәs yerә nәyәsә ümid bağlayan
qәhrәmanlarını – bu sadә insanları yazıçı sevә-sevә, hәm dә ürәk
ağrısıyla qәlәmә alır.
İspan xalqı, demәk olar, qırx il faşist diktaturasının әsarәti
altında yaşayıb. Frankoçular yalnız totalitar dövlәt yarat-
mamışdılar, hәmçinin mәdәniyyәti dә ideologiyaya tabe etdirmәyә
çalışmışdılar. Ancaq bu tәşәbbüs baş tutmadı; frankoçular
vәtәndaş müharibәsini udsalar da, mәdәniyyәt uğrunda müba-
rizәdә uğursuzluğa düçar oldular. Çünki bәdii yaradıcılığın öz
obyektiv qanunları var, o, hәmişә insanı әzәn siyasi sistemlәrә
müxalifәtdә olur.
Diktatorun hakimiyyәtә gәlişindәn heç üç il keçmәdi ki,
Kamilo Xose Selanın “Paskual Duartenin ailәsi”, 1944-cü ildә
isә Karmen Laforetin “Heç nә” romanları işıq üzü gördü. Bu ro-
manlar oxuculara dәhşәtli gerçәkliyi açıb göstәrdi. Acınacaqlı
güzәran, zorakılıq, әzab-әziyyәt adi insanı miskin bir varlığa,
bәzәn dә yırtıcıya çevirmişdi. Bu әsәrlәr әdәbiyyatda yeni cәrә-
yanın – “dәhşәtli vә qorxunc” mәnasını verәn “tremendizm”in
әsasını qoydu. Ancaq ümidsizlik, çıxılmazlıq, baş alıb gedәn zora-
kılıq ispan xalqının hәyatını heç dә tam әks etdirmirdi. Ədalәtsiz-
liklә barışmayan, tarixin kәdәrli tәcrübәsindәn nәticә çıxaran
gәnc nәsil yetişmәkdәydi. Əllinci illәrdә “obyektiv nәsr”, ya “ob-
yektiv roman” adlanan yeni әdәbi cәrәyanın әsası qoyuldu. Son-
ralar ispan әdәbiyyatına şöhrәt qazandıran bu cәrәyanın
yaradıcıları arasında Xuan vә Luis Qoytisolo, Ana Mariya Matu-
te, Alfonso Qrosso, Xuan Qarsiya Ortelano, Antonio Ferres vә
s. yazıçılar vardı. Tremendistlәrdәn fәrqli olaraq, yeni cәrәyanın
nümayәndәlәri hәyatı bütün rәngarәngliyilә tәsvir elәmәyә, rәsmi
tәbliğatın vәtәndaş müharibәsi haqqında yaratdığı mifi darma-
dağın etmәyә çalışırdılar.
Ancaq hәmin illәrdә әdәbi proses “tremendizm” vә “obyek-
tiv nәsr”lә mәhdudlaşmırdı; öz yaradıcılığında klassik ispan
KLASSİKİ
5
Migel Delibes (1920-2010) vәtәndaş müharibәsindәn
sonrakı ispan әdәbiyyatının görkәmli nümayәndәlәrindәn biridir.
Yazıçının romanlarında kasıb ispan kәndlәri, az qala hәyat
nişanәsi olmayan balaca şәhәrlәr, öz tәnhalığının içindә vur-
nuxan insanlar tәsvir olunur. “Alçaldılmış vә tәhqir olunmuşla-
rın” alәmindә yaşayan, әbәs yerә nәyәsә ümid bağlayan
qәhrәmanlarını – bu sadә insanları yazıçı sevә-sevә, hәm dә ürәk
ağrısıyla qәlәmә alır.
İspan xalqı, demәk olar, qırx il faşist diktaturasının әsarәti
altında yaşayıb. Frankoçular yalnız totalitar dövlәt yarat-
mamışdılar, hәmçinin mәdәniyyәti dә ideologiyaya tabe etdirmәyә
çalışmışdılar. Ancaq bu tәşәbbüs baş tutmadı; frankoçular
vәtәndaş müharibәsini udsalar da, mәdәniyyәt uğrunda müba-
rizәdә uğursuzluğa düçar oldular. Çünki bәdii yaradıcılığın öz
obyektiv qanunları var, o, hәmişә insanı әzәn siyasi sistemlәrә
müxalifәtdә olur.
Diktatorun hakimiyyәtә gәlişindәn heç üç il keçmәdi ki,
Kamilo Xose Selanın “Paskual Duartenin ailәsi”, 1944-cü ildә
isә Karmen Laforetin “Heç nә” romanları işıq üzü gördü. Bu ro-
manlar oxuculara dәhşәtli gerçәkliyi açıb göstәrdi. Acınacaqlı
güzәran, zorakılıq, әzab-әziyyәt adi insanı miskin bir varlığa,
bәzәn dә yırtıcıya çevirmişdi. Bu әsәrlәr әdәbiyyatda yeni cәrә-
yanın – “dәhşәtli vә qorxunc” mәnasını verәn “tremendizm”in
әsasını qoydu. Ancaq ümidsizlik, çıxılmazlıq, baş alıb gedәn zora-
kılıq ispan xalqının hәyatını heç dә tam әks etdirmirdi. Ədalәtsiz-
liklә barışmayan, tarixin kәdәrli tәcrübәsindәn nәticә çıxaran
gәnc nәsil yetişmәkdәydi. Əllinci illәrdә “obyektiv nәsr”, ya “ob-
yektiv roman” adlanan yeni әdәbi cәrәyanın әsası qoyuldu. Son-
ralar ispan әdәbiyyatına şöhrәt qazandıran bu cәrәyanın
yaradıcıları arasında Xuan vә Luis Qoytisolo, Ana Mariya Matu-
te, Alfonso Qrosso, Xuan Qarsiya Ortelano, Antonio Ferres vә
s. yazıçılar vardı. Tremendistlәrdәn fәrqli olaraq, yeni cәrәyanın
nümayәndәlәri hәyatı bütün rәngarәngliyilә tәsvir elәmәyә, rәsmi
tәbliğatın vәtәndaş müharibәsi haqqında yaratdığı mifi darma-
dağın etmәyә çalışırdılar.
Ancaq hәmin illәrdә әdәbi proses “tremendizm” vә “obyek-
tiv nәsr”lә mәhdudlaşmırdı; öz yaradıcılığında klassik ispan
