Page 125 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 125
Bu ? 125
İlk xәritәni kim fikirlәşib?
S iz bir tәsәvvür edin ki, yaşadığınız hazırladı. Onun çoğrafiya dәrsliyi, hә a
şәhәrin küçәlәrini, onlardakı Amerikanın kәşfindәn sonra belә bu sahәdә
binaların hamısını sözlә tәsvir әsas dәrslik sayılırdı.
etmәk nә qәdәr ağır bir işdir. Onların
şәklini çәkmәk, hәmin şәkildә binaların Kolumb vә digәr sәyyahların kәşflәri
quruluşunu, yerini göstәrmәk bundan qat- xәritәlәrә vә sxemlәrә olan marağı artırdı.
qat asandır. Bax xәritә belә yarandı! 1570-ci ildә Avraam Ortelius, Antverpen
Tarixi mәnbәlәrdә rast gәldiyimiz ilk şәhәrindә ilk xәritә toplusu nәşr etdi. Lakin
xәritәni gil parçası üzәrindә çәkib, müasir xәritәşünaslığın banisi Heradus
dağılmaması üçün sonradan sobada Merkator sayılır. Onun xәritәlәrindәki düz
bişirmişdilәr. Bu, Misirdә 4000 il bundan xәtlәr qlobusun әyri xәtlәrinә tam uyğun
әvvәl baş vermişdi. Qәdim zamanlarda gәlirdi. Bu imkan verdi ki, xәritәdә iki
mülkәdarlar, krallar öz torpaqlarının nöqtә arasında düz xә çәkmәk, kompasla
sәrhәdlәrini bәlli etmәk üçün xәritә istiqamәti müәyyәnlәşdirmәk mümkün
çәkdirirdilәr. Lakin insan uzaqlarda olsun. Belә xәritә “proyeksiya” adlanır vә
yerlәşәn obyektlәri dә xәritәyә salmaq o, Yer sәthini xәritә üzәrinә “proyeksiya”
istәyәndә, bәlli çәtinliklәrlә üzlәşdi. edir, yaxud köçürür.
Bu onunla әlaqәdardır ki, Yer kürә
şәklindәdir deyә, uzun mәsafәlәri dәqiq Merkatorun kitabının üz qabığında mi-
ölçmәk müşkül mәsәlәdir. İlk xәritәşünas- foloji nәhәngin – Atlasın şәkli çәkilmişdi
lara bu sahәdә böyük kömәyi astronomlar vә mәhz ona görә bizlәr indi bütün xәritә
göstәrdi, çünki onların tәdqiqatları arasında toplularına “Atlas” deyirik.
Yer kürәsinin forması vә ölçülәri ilә bağlı
araşdırmalar da geniş yayılmışdı.
Eramızdan әvvәl 276-cı ildә Yunanıs-
tanda anadan olmuş Eratosfen Yerin dia-
metrini müәyyәn etdi. Onun aldığı rәqәmlәr
hәqiqәtә yaxın idi. Bu metodika bәşәr
tarixindә ilk dәfә mәsafәnin şimala vә
cәnuba doğru düzgün hesablanmasına
imkan yaratdı.
Tәxminәn elә o zamanlarda, Hipparx
dünyanın xәritәsini paralel vә meridianlarla
bölmәyi tәklif etdi. Alim bu qәnaәtә
gәlmişdi ki, belә xәyali xәtlәrin dәqiq yerini
sәma cisimlәrinin vәziyyәti müәyyәn
edәcәk.
Bizim eranın ikinci әsrindә bu ideyadan
istifadә edәn Ptolomey Yer sәthini bәrabәr
paylara bölәn meridian vә paralelli xәritә
İlk xәritәni kim fikirlәşib?
S iz bir tәsәvvür edin ki, yaşadığınız hazırladı. Onun çoğrafiya dәrsliyi, hә a
şәhәrin küçәlәrini, onlardakı Amerikanın kәşfindәn sonra belә bu sahәdә
binaların hamısını sözlә tәsvir әsas dәrslik sayılırdı.
etmәk nә qәdәr ağır bir işdir. Onların
şәklini çәkmәk, hәmin şәkildә binaların Kolumb vә digәr sәyyahların kәşflәri
quruluşunu, yerini göstәrmәk bundan qat- xәritәlәrә vә sxemlәrә olan marağı artırdı.
qat asandır. Bax xәritә belә yarandı! 1570-ci ildә Avraam Ortelius, Antverpen
Tarixi mәnbәlәrdә rast gәldiyimiz ilk şәhәrindә ilk xәritә toplusu nәşr etdi. Lakin
xәritәni gil parçası üzәrindә çәkib, müasir xәritәşünaslığın banisi Heradus
dağılmaması üçün sonradan sobada Merkator sayılır. Onun xәritәlәrindәki düz
bişirmişdilәr. Bu, Misirdә 4000 il bundan xәtlәr qlobusun әyri xәtlәrinә tam uyğun
әvvәl baş vermişdi. Qәdim zamanlarda gәlirdi. Bu imkan verdi ki, xәritәdә iki
mülkәdarlar, krallar öz torpaqlarının nöqtә arasında düz xә çәkmәk, kompasla
sәrhәdlәrini bәlli etmәk üçün xәritә istiqamәti müәyyәnlәşdirmәk mümkün
çәkdirirdilәr. Lakin insan uzaqlarda olsun. Belә xәritә “proyeksiya” adlanır vә
yerlәşәn obyektlәri dә xәritәyә salmaq o, Yer sәthini xәritә üzәrinә “proyeksiya”
istәyәndә, bәlli çәtinliklәrlә üzlәşdi. edir, yaxud köçürür.
Bu onunla әlaqәdardır ki, Yer kürә
şәklindәdir deyә, uzun mәsafәlәri dәqiq Merkatorun kitabının üz qabığında mi-
ölçmәk müşkül mәsәlәdir. İlk xәritәşünas- foloji nәhәngin – Atlasın şәkli çәkilmişdi
lara bu sahәdә böyük kömәyi astronomlar vә mәhz ona görә bizlәr indi bütün xәritә
göstәrdi, çünki onların tәdqiqatları arasında toplularına “Atlas” deyirik.
Yer kürәsinin forması vә ölçülәri ilә bağlı
araşdırmalar da geniş yayılmışdı.
Eramızdan әvvәl 276-cı ildә Yunanıs-
tanda anadan olmuş Eratosfen Yerin dia-
metrini müәyyәn etdi. Onun aldığı rәqәmlәr
hәqiqәtә yaxın idi. Bu metodika bәşәr
tarixindә ilk dәfә mәsafәnin şimala vә
cәnuba doğru düzgün hesablanmasına
imkan yaratdı.
Tәxminәn elә o zamanlarda, Hipparx
dünyanın xәritәsini paralel vә meridianlarla
bölmәyi tәklif etdi. Alim bu qәnaәtә
gәlmişdi ki, belә xәyali xәtlәrin dәqiq yerini
sәma cisimlәrinin vәziyyәti müәyyәn
edәcәk.
Bizim eranın ikinci әsrindә bu ideyadan
istifadә edәn Ptolomey Yer sәthini bәrabәr
paylara bölәn meridian vә paralelli xәritә
