Page 123 - "Hər suala bir cavab" (I cild)
P. 123
Bu ? 123
Amerikanı kәşf edәn Kolumb olub?
B iz “kәşf edib” deyәndә, bu ifadәyә Bizim bildiyimizә görә, min illәr qabaq
xüsusi bir mәna veririk. Biz bunu da belә kәşflәr, tapıntılar var idi. Vә heç
nәzәrdә tuturuq ki, hansısa şübhәsiz ki, Kolumba qәdәr Amerika artıq
sivilizasiyanın nümayәndәlәri bixәbәr kәşf olunmuşdu. Onda bәlkә deyәk ki,
olduqları bir regiona gәlib çıxıblar. Bildiy- Amerikanı nә Kolumb, nә dә ondan xeyli
imiz kimi, sәyyahlar tez-tez bunun şahidi qabaq skandinaviyalılar kәşf etmәyib. Axı
olurlar ki, indicә “kәşf” etdiklәri hәr hansı ağdәrililәr ora gәlib çıxanadәk qitәdә artıq
bir regionda artıq çoxdan sivilizasiya var, hindular yaşayırdı.
insanlar yaşayır. Bәs onda niyә demәyәk
ki, bu yerlәri ilk dәfә elә buranın öz әhalisi Biz nә bilirik ki, hәmin o hindular da
kәşf edib? yeni torpaqlar kәşf etmәk üçün sәyahәtә
Tәbii ki, belә demәliyik, amma demirik. çıxaraq buralara gәlmәyiblәr? Onsuz da
Biz Qәrb sivilizasiyası nöqteyi-nәzәrindәn elm alәmi indi bu qәnaәtdәdir ki, hindular
hәmişә deyirik ki, Amerikanı Kolumb kәşf Asiyadan çıxıblar. Amma bir hәqiqәt var
edib. Yeni Dünyanın kәşfindәn sonra bu ki, onların Asiyanı nә vaxt tәrk etdiyini,
regionda Köhnә Dünyanın, yәni Avropanın bu yerlәrә necә gәldiklәrini dәqiq bilmirik.
sakinlәri mәskunlaşmağa başlayıblar. Lakin Mümkündür ki, onlar Amerikaya neçә yüz
Kolumbdan 500 il qabaq qәdim skandinavi- illәr әrzindә, әn müxtәlif yollarla yayılıblar.
yalılar, yәni vikinqlәr dә bu sahәdә öz Ola bilәr ki, bu xalqların qәdim
“kәşflәrini” etmişdilәr. Onlar qәrbә üzәrkәn nümayәndәlәri yeni torpaqlar tapmaq üçün
әvvәlcә İslandiya vә Qrenlandiyanı tapmış, öz kәşfiyyatçı qruplarını hәr tәrәfә
sonra da Amerika qitәsinә gedib çıxmış- göndәrirmişlәr. Hәmin o kәşfiyyatçılar,
dılar. bәlkә dә, elә ilk sәyyahlar olub vә
Bәs sizin xәbәriniz varmı ki, çinli Amerikanı da elә onlar kәşf edib!
dәnizçilәrin daha qәdim dövrlәrdә sәyahәtә
çıxaraq Amerikanın indi Kaliforniya deyilәn
yerinә çatmaları haqda nә qәdәr mәlumat
tapılıb? Bәs Cәnub dәnizlәrinin adalarında
yaşayan xalqlar? Onlar da öz mahnılarında
ağ adamlardan çox-çox әvvәl Cәnubi
Amerikaya gedib çıxan qәdim әcdadlarının
igidliklәrini inandırıcı tәsvir edirlәr. Sibirdә
yaşayan qәdim türk vә eskimosların da
Alyaskaya keçmәsi, oradan bütün Ameri-
kaya yayılması barәdә bu yerlәrdә yaşayan
hinduların folkloru aşkar mәlumat verir.
Tәsadüfi deyil ki, Amerika qırmızıdәri-
lilәrinin dilindә olan elementlәrin qәdim
türklәrin dillәrindәki elementlәrlә eyniliyi
indi geniş araşdırma mövzusudur.
Amerikanı kәşf edәn Kolumb olub?
B iz “kәşf edib” deyәndә, bu ifadәyә Bizim bildiyimizә görә, min illәr qabaq
xüsusi bir mәna veririk. Biz bunu da belә kәşflәr, tapıntılar var idi. Vә heç
nәzәrdә tuturuq ki, hansısa şübhәsiz ki, Kolumba qәdәr Amerika artıq
sivilizasiyanın nümayәndәlәri bixәbәr kәşf olunmuşdu. Onda bәlkә deyәk ki,
olduqları bir regiona gәlib çıxıblar. Bildiy- Amerikanı nә Kolumb, nә dә ondan xeyli
imiz kimi, sәyyahlar tez-tez bunun şahidi qabaq skandinaviyalılar kәşf etmәyib. Axı
olurlar ki, indicә “kәşf” etdiklәri hәr hansı ağdәrililәr ora gәlib çıxanadәk qitәdә artıq
bir regionda artıq çoxdan sivilizasiya var, hindular yaşayırdı.
insanlar yaşayır. Bәs onda niyә demәyәk
ki, bu yerlәri ilk dәfә elә buranın öz әhalisi Biz nә bilirik ki, hәmin o hindular da
kәşf edib? yeni torpaqlar kәşf etmәk üçün sәyahәtә
Tәbii ki, belә demәliyik, amma demirik. çıxaraq buralara gәlmәyiblәr? Onsuz da
Biz Qәrb sivilizasiyası nöqteyi-nәzәrindәn elm alәmi indi bu qәnaәtdәdir ki, hindular
hәmişә deyirik ki, Amerikanı Kolumb kәşf Asiyadan çıxıblar. Amma bir hәqiqәt var
edib. Yeni Dünyanın kәşfindәn sonra bu ki, onların Asiyanı nә vaxt tәrk etdiyini,
regionda Köhnә Dünyanın, yәni Avropanın bu yerlәrә necә gәldiklәrini dәqiq bilmirik.
sakinlәri mәskunlaşmağa başlayıblar. Lakin Mümkündür ki, onlar Amerikaya neçә yüz
Kolumbdan 500 il qabaq qәdim skandinavi- illәr әrzindә, әn müxtәlif yollarla yayılıblar.
yalılar, yәni vikinqlәr dә bu sahәdә öz Ola bilәr ki, bu xalqların qәdim
“kәşflәrini” etmişdilәr. Onlar qәrbә üzәrkәn nümayәndәlәri yeni torpaqlar tapmaq üçün
әvvәlcә İslandiya vә Qrenlandiyanı tapmış, öz kәşfiyyatçı qruplarını hәr tәrәfә
sonra da Amerika qitәsinә gedib çıxmış- göndәrirmişlәr. Hәmin o kәşfiyyatçılar,
dılar. bәlkә dә, elә ilk sәyyahlar olub vә
Bәs sizin xәbәriniz varmı ki, çinli Amerikanı da elә onlar kәşf edib!
dәnizçilәrin daha qәdim dövrlәrdә sәyahәtә
çıxaraq Amerikanın indi Kaliforniya deyilәn
yerinә çatmaları haqda nә qәdәr mәlumat
tapılıb? Bәs Cәnub dәnizlәrinin adalarında
yaşayan xalqlar? Onlar da öz mahnılarında
ağ adamlardan çox-çox әvvәl Cәnubi
Amerikaya gedib çıxan qәdim әcdadlarının
igidliklәrini inandırıcı tәsvir edirlәr. Sibirdә
yaşayan qәdim türk vә eskimosların da
Alyaskaya keçmәsi, oradan bütün Ameri-
kaya yayılması barәdә bu yerlәrdә yaşayan
hinduların folkloru aşkar mәlumat verir.
Tәsadüfi deyil ki, Amerika qırmızıdәri-
lilәrinin dilindә olan elementlәrin qәdim
türklәrin dillәrindәki elementlәrlә eyniliyi
indi geniş araşdırma mövzusudur.
