Page 624 - "Azərbaycan ədəbiyyatı antologiyası" (Proza)
P. 624
Azÿrbaycan ÿdÿbiyyatû antologiyasû
yuxulu milçәk tәki gözünün qabağında oyan-buyana fırlana-fırlana harda
gәldi büzüşüb, canını dincәltmәk istәyәn o kişidәn xirtdәyәcәn doymuşdu.
Bәlkә, Dilbәr dadına çatacaqdı? Amma yox, Surxay hansısa uzaq
kәndlәrin birindә yaşayan bacısını kefinin kök vaxtlarında yadına salardı.
Doğrudan da, hәrdәn-hәrdәn Surxayın belә vaxtları olardı. Sәbәbsiz-
filansız, elә oturduğu, ya durduğu yerdәcә qәflәtәn özündә nәsә bir yüngül-
lük hiss elәyәrdi. Elә bil tәpәdәn-dırnağacan yaşamaqdan hәzz alardı. Amma
sonra qarış-qarış qalxıb bәdәninin çәkisini sümürәn bu yad hissdәn diksinib
qorxardı. Elә bil o yad ruhu bәdәnindәn çıxıb uçacaqdı. Heç yanda özünә
söykәnәcәk tapmayıb onu da özüylә aparacaqdı. Hara?..
Onda Surxay birtәhәr özünü saxlamaq, sakitlәşdirmәk istәrdi. Hәr dәfә
dә Surxayı bu şirin әzabdan qurtaran bacısı olardı. Yәni, Surxayın kefini
alt-üst elәmәkdәn ötrü o qadının bircә adı belә bәs idi.
Niyә?
624 Surxay bu sualın cavabını bilmirdi.
Sağlığında Pәrinisә arvad bir kәrә dә Surxaya acıqlanmadı, xәtrinә
dәymәdi. Elә bil öz doğmaca balası deyildi, bir yad uşağıdı, hardansa ona
pәnah gәtirmişdi. Amma, deyәsәn, Pәrinisә arvad elә o vaxtdan bu balaca
oğlunda gәlәcәyin әn böyük әzabkeşini görmüşdü. Doğub yarıda bilmәdiyi
bu uşağın ömrü boyu çәkәcәyi bәlaları qabaqcadan duymağı o arvadı bu
dünyadan tez apardı. Vaxt vardı ki, gecәlәr hamıdan xәbәrsiz azı üç-dörd
kәrә çarpayıdan qalxıb Surxaya baş çәkәrdi, onun yuxusunu qoruyardı. Sә-
hәrlәr Surxayı dәrsә ötürüb günortayacan ürәyi әsә-әsә yolunu gözlәrdi.
Çünki Surxay günlәrin bir günü dәrsdәn qayıtmaya da bilәrdi.
Surxay böyüyüb boya-başa çatanacan Pәrinisә arvad qorxu-hürkü
içindә yaşadı. Oğlunun fikri öz yaşını da ona birdәfәlik yadırğatdı. Bәlkә,
övladının dәrdindәn indi qәbirdә dә canını dinclik tapmamışdı. Amma
özündәn olsaydı, yәqin ki, Pәrinisә arvad belә tez yorulmazdı. İşlәri
yarımçıq qaldı, bu dünyadan narahat köçdü. Әslindә, Pәrinisә arvad öz
әcәlinә hәlә sağlığında hazırlıq görmüşdü. Çünki, Surxayı başlı-başına qoy-
maq olmazdı. Pәrinisә arvadı bu evdә Dilbәr әvәz elәmәliydi.
Görәsәn, evin sonbeşiyi olan bu fağır qız Pәrinisә arvadın günahını
yuya bilәcәkdimi? Amma borcuydu. Çünki o günahdan Dilbәrin dә payına
düşürdü. Düz doqquz ay, doqquz gün, doqquz gecә o günah hәlә onun
bәtnindә yaşayan Dilbәrin yolunu gözlәmişdi.
Surxay bәlәklәnib beşikdә yatan bu körpә bacısına saatlarla baxmaq-
dan doymazdı. Gözlәriylә hәlә dili söz tutmayan bacısının qapqara saçlarını
danışdırardı.
Pәrinisә arvad oğlunu qucaqlayıb bәrk-bәrk ürәyinin başına sıxardı: –
yuxulu milçәk tәki gözünün qabağında oyan-buyana fırlana-fırlana harda
gәldi büzüşüb, canını dincәltmәk istәyәn o kişidәn xirtdәyәcәn doymuşdu.
Bәlkә, Dilbәr dadına çatacaqdı? Amma yox, Surxay hansısa uzaq
kәndlәrin birindә yaşayan bacısını kefinin kök vaxtlarında yadına salardı.
Doğrudan da, hәrdәn-hәrdәn Surxayın belә vaxtları olardı. Sәbәbsiz-
filansız, elә oturduğu, ya durduğu yerdәcә qәflәtәn özündә nәsә bir yüngül-
lük hiss elәyәrdi. Elә bil tәpәdәn-dırnağacan yaşamaqdan hәzz alardı. Amma
sonra qarış-qarış qalxıb bәdәninin çәkisini sümürәn bu yad hissdәn diksinib
qorxardı. Elә bil o yad ruhu bәdәnindәn çıxıb uçacaqdı. Heç yanda özünә
söykәnәcәk tapmayıb onu da özüylә aparacaqdı. Hara?..
Onda Surxay birtәhәr özünü saxlamaq, sakitlәşdirmәk istәrdi. Hәr dәfә
dә Surxayı bu şirin әzabdan qurtaran bacısı olardı. Yәni, Surxayın kefini
alt-üst elәmәkdәn ötrü o qadının bircә adı belә bәs idi.
Niyә?
624 Surxay bu sualın cavabını bilmirdi.
Sağlığında Pәrinisә arvad bir kәrә dә Surxaya acıqlanmadı, xәtrinә
dәymәdi. Elә bil öz doğmaca balası deyildi, bir yad uşağıdı, hardansa ona
pәnah gәtirmişdi. Amma, deyәsәn, Pәrinisә arvad elә o vaxtdan bu balaca
oğlunda gәlәcәyin әn böyük әzabkeşini görmüşdü. Doğub yarıda bilmәdiyi
bu uşağın ömrü boyu çәkәcәyi bәlaları qabaqcadan duymağı o arvadı bu
dünyadan tez apardı. Vaxt vardı ki, gecәlәr hamıdan xәbәrsiz azı üç-dörd
kәrә çarpayıdan qalxıb Surxaya baş çәkәrdi, onun yuxusunu qoruyardı. Sә-
hәrlәr Surxayı dәrsә ötürüb günortayacan ürәyi әsә-әsә yolunu gözlәrdi.
Çünki Surxay günlәrin bir günü dәrsdәn qayıtmaya da bilәrdi.
Surxay böyüyüb boya-başa çatanacan Pәrinisә arvad qorxu-hürkü
içindә yaşadı. Oğlunun fikri öz yaşını da ona birdәfәlik yadırğatdı. Bәlkә,
övladının dәrdindәn indi qәbirdә dә canını dinclik tapmamışdı. Amma
özündәn olsaydı, yәqin ki, Pәrinisә arvad belә tez yorulmazdı. İşlәri
yarımçıq qaldı, bu dünyadan narahat köçdü. Әslindә, Pәrinisә arvad öz
әcәlinә hәlә sağlığında hazırlıq görmüşdü. Çünki, Surxayı başlı-başına qoy-
maq olmazdı. Pәrinisә arvadı bu evdә Dilbәr әvәz elәmәliydi.
Görәsәn, evin sonbeşiyi olan bu fağır qız Pәrinisә arvadın günahını
yuya bilәcәkdimi? Amma borcuydu. Çünki o günahdan Dilbәrin dә payına
düşürdü. Düz doqquz ay, doqquz gün, doqquz gecә o günah hәlә onun
bәtnindә yaşayan Dilbәrin yolunu gözlәmişdi.
Surxay bәlәklәnib beşikdә yatan bu körpә bacısına saatlarla baxmaq-
dan doymazdı. Gözlәriylә hәlә dili söz tutmayan bacısının qapqara saçlarını
danışdırardı.
Pәrinisә arvad oğlunu qucaqlayıb bәrk-bәrk ürәyinin başına sıxardı: –
