Page 8 - Turk_Edebiyyati_Antologiyasi

Türkiyə ədəbiyyatı antologiyası
8 Şübhәsiz, Türkiyә Cümhuriyyәtinin qurucusu Mustafa
Kamal Atatürkün başladığı qәrblәşmә prosesi dövrün daim
fәrqlilik, yenilik axtaran sәnәtkarları, xüsusilә şairlәri tәrә -
findәn böyük ruh yüksәkliyi ilә qarşılandı. Belәliklә,
Qurtuluş Savaşından doğan qürur, İkinci Dünya müha -
ribәsinin başlanması ilә meydana çıxan xәyalpәrvәrlik
poeziyaya yeni ovqat gәtirdi, xalq әdә biy yatı ilә sürrealist
üslub arasında mübarizә başladı. Bu mü barizәnin gedişindә
Nazim Hikmәt mühacirәtә yollandı, Orxan Vәlinin “Qәrib”
şeirinin çapı ilә qәrblәşmә tәrәfdarı olan “ikinci yeniçilәr”
hәrәkatı vüsәt aldı, onlara qarşı Atilla İlhanın rәhbәrlik et-
diyi başqa bir hәrәkat meydana çıxdı, müxtәlif әdәbiyyat
dәrgilәri nәşr edildi. Nәticәdә türk poeziyası qürbәtdә
yaşayıb-yaradan Nazim Hikmәtlә yanaşı, Oktay Rifat,
Camal Sürәyya, İlhan Berk, Turqut Uyar, Edip Cansevәr,
Sezai Karakoç, Ece Ayhan, Ülkü Tamer... kimi sanballı
imzalarla zәnginlәşdi.
Müәyyәn mәnada Tәnzimatla başlayan romantik xәtti
fәrqli formada yenidәn canlandıran “ikinci yeniçilәr”
hәrәkatında söz vә sözün digәr ifadәlәrlә tәmasından yara -
nan mürәkkәb assosiasiyalar oxucuda vәrdiş etmәdiyi
tәәssüratlar oyadır. Şairlәrin söz oyunları, misranın qu ru -
lu şunu qәsdәn pozmaları, mәntiqdәnkәnar fikirlәr söy lә -
mәlәri bәzәn o hәddә çatırdı ki, hәtta “mәnasız şeir”
ad landırılası nümunәlәr dә yaranırdı. Amma bu hәrәkatın
әsas simaları heç vaxt “mәnasız şeir” yaratmağa can
atmayıblar, әslindә, möv cud ictimai vә mәdәni şәraitdә
yaşayan ziddiyyәtli insanı, onun ruhi vәziyyәtini, prob -
lemlәrini oxucuya çatdırmaq üçün belә bir üsula әl
atdıqlarını dönә-dönә vurğulayıblar.
“İkinci yeniçilәr” hәrәkatı türk poeziyasında yeni bir
nәs lin meydana çıxmasına tәkan verdi, Cahit Zәrifoğlu,
Hilmi Yavuz, Özdәmir İncә, Ataol Bәhramoğlu, İsmәt Özәl,
Can Yü cәl, daha sonralar isә Leyla Müldür, Adnan Özәr,