Page 209 - "Azərbaycanın enerji siyasəti Qərb mətbuatında"
P. 209
Àçÿðáàéúàíûí åíåðæè ñèéàñÿòè Ãÿðá ìÿòáóàòûíäà
Rusiya tәrәfindәn qazın kәsilmәsindәn әziyyәt çәkәn Cәnubi
vә Mәrkәzi Avropadakı istehlakçılar olacaq.
Nә üçün bu әlahiddә saziş bu qәdәr әhәmiyyәtlidir? O,
qazın istehlakçılara çatmasını tәmin edir. On ildәn artıqdır
ki, Mәrkәzi vә Cәnubi Avropanın qazpaylayıcı şirkәtlәri
Rusiya “Qazprom”unun bazarlardakı ağalığına son qoya
bilәcәk nәhәng qaz ehtiyatlarının Azәrbaycanda mövcud
olduğunu bilirdilәr. Problem bu qazın necә gәtirilmәsi ilә
bağlı idi. Tranzit infrastruktur üçün xәrci kim çәkәcәkdi?
Tranzit ölkә olaraq qazın çoxunu özü üçün istәyәn Türkiyәni
bütün tәrәflәrә eyni dәrәcәdә әlverişli olan şәrtlәrlә masa
arxasında oturtmaq üçün danışıqlar aparmağa hansı şirkәrtlәr
razı olardı? Avropa bazarlarında hökmranlıq edәn Rusiyanın
bu siyasәtinә tәhlükә yaradan istәnilәn layihәni dağıtmağa
qadir olduğunu hamı bildiyi halda, bu ölkәni sıxışdırmağa
kim cәsarәt edәrdi?
On ildәn artıqdır ki, masa üzәrindә olan plan Nabukko
idi. Cüzeppe Verdinin möhtәşәm operası ilә eyni adı daşıyan
vә onun kimi nәhәng olan boru kәmәri layihәsi Avstriyanın
Baumqart tәbii qaz terminalına ildә 30 milyard kubmetr
qaz gәtirmәli idi. Lakin Azәrbaycanın “Şahdәniz” yatağında
heç zaman bu qәdәr qaz ehtyatı olması ehtimal edilmәyib.
Tәklif olunan Nabukko layihәsi isә inanılmaz dәrәcәdә
bahalı idi. Öz növbәsindә, layihәnin tәşәbbüskarları sırasına
onu real olaraq maliyyәlәşdirmәk imkanı olmayan xeyli
sayda xırda investorlar daxil idi. Belәliklә, bilavasitә
Azәrbaycanla bağlı olan bu layihә bir qәdәr arxa plana
keçdi vә Avropadakı qazpaylaşdırıcı şirkәtlәr Rusiyadan
qaz asılılığını azaltmaq üçün bu dәfә başqa bir ideya
üzәrindә diqqәtlәrini cәmlәşdirdilәr. Amma bu daha çox
Rusiya tәrәfindәn müvәqqәti qaz kәsilmәlәrinin qarşısını
almağa yönәlmiş bir layihә idi vә qitә ölkәlәrinin bir-birilә
qaz mübadilәsini tәmin etmәk üçün Avropanın daxilindә
olan qaz kәmәrlәrinin birlәşdirilmәsini nәzәrdә tuturdu.
209
Rusiya tәrәfindәn qazın kәsilmәsindәn әziyyәt çәkәn Cәnubi
vә Mәrkәzi Avropadakı istehlakçılar olacaq.
Nә üçün bu әlahiddә saziş bu qәdәr әhәmiyyәtlidir? O,
qazın istehlakçılara çatmasını tәmin edir. On ildәn artıqdır
ki, Mәrkәzi vә Cәnubi Avropanın qazpaylayıcı şirkәtlәri
Rusiya “Qazprom”unun bazarlardakı ağalığına son qoya
bilәcәk nәhәng qaz ehtiyatlarının Azәrbaycanda mövcud
olduğunu bilirdilәr. Problem bu qazın necә gәtirilmәsi ilә
bağlı idi. Tranzit infrastruktur üçün xәrci kim çәkәcәkdi?
Tranzit ölkә olaraq qazın çoxunu özü üçün istәyәn Türkiyәni
bütün tәrәflәrә eyni dәrәcәdә әlverişli olan şәrtlәrlә masa
arxasında oturtmaq üçün danışıqlar aparmağa hansı şirkәrtlәr
razı olardı? Avropa bazarlarında hökmranlıq edәn Rusiyanın
bu siyasәtinә tәhlükә yaradan istәnilәn layihәni dağıtmağa
qadir olduğunu hamı bildiyi halda, bu ölkәni sıxışdırmağa
kim cәsarәt edәrdi?
On ildәn artıqdır ki, masa üzәrindә olan plan Nabukko
idi. Cüzeppe Verdinin möhtәşәm operası ilә eyni adı daşıyan
vә onun kimi nәhәng olan boru kәmәri layihәsi Avstriyanın
Baumqart tәbii qaz terminalına ildә 30 milyard kubmetr
qaz gәtirmәli idi. Lakin Azәrbaycanın “Şahdәniz” yatağında
heç zaman bu qәdәr qaz ehtyatı olması ehtimal edilmәyib.
Tәklif olunan Nabukko layihәsi isә inanılmaz dәrәcәdә
bahalı idi. Öz növbәsindә, layihәnin tәşәbbüskarları sırasına
onu real olaraq maliyyәlәşdirmәk imkanı olmayan xeyli
sayda xırda investorlar daxil idi. Belәliklә, bilavasitә
Azәrbaycanla bağlı olan bu layihә bir qәdәr arxa plana
keçdi vә Avropadakı qazpaylaşdırıcı şirkәtlәr Rusiyadan
qaz asılılığını azaltmaq üçün bu dәfә başqa bir ideya
üzәrindә diqqәtlәrini cәmlәşdirdilәr. Amma bu daha çox
Rusiya tәrәfindәn müvәqqәti qaz kәsilmәlәrinin qarşısını
almağa yönәlmiş bir layihә idi vә qitә ölkәlәrinin bir-birilә
qaz mübadilәsini tәmin etmәk üçün Avropanın daxilindә
olan qaz kәmәrlәrinin birlәşdirilmәsini nәzәrdә tuturdu.
209
