Page 145 - "Azərbaycanın enerji siyasəti Qərb mətbuatında"
P. 145
Àçÿðáàéúàíûí åíåðæè ñèéàñÿòè Ãÿðá ìÿòáóàòûíäà
vә “Nabukko”ya tranzit ölkәlәrin qәtiyyәtli rolunu nümayiş
etdirmәk imkanı kimi maraq göstәrirdi vә Avrasiya enerji
bazarında qәrarı icra edәn yox, onu qәbul edәn ölkәyә
çevrilmişdi. “Nabukko”nun fәrqli cәhәti onun istehlakçı
vә tranzit ölkәlәrlә әmәkdaşlığa önәm vermәsi idi.
“Nabukko” bir variant kimi qaldığı bir vaxtda Rusiyanın
enerji nәhәngi “Qazprom” “Cәnub Axını” vә “Mavi Axın
II” qaz kәmәri layihәlәrini yaratdı. Xәzәr dәnizindәki ya-
taqlardan başlanan bu kәmәrlәr Qara dәniz vasitәsilә Bal-
kanlara çatacaqdı. Bu da, öz növbәsindә, Brüssel vә Rusiya
rәsmilәrinin Avropanın enerji tәhlükәsizliyi uğrunda çalış-
dıqları, yaxud mübarizә apardıqları mәsәlәsini meydana
çıxardı.
“Şahdәniz” konsorsiumunun lideri “BP” “Cәnub Enerji
Dәhlizi” layihәsinә münasibәtdә ilk qәrarını açıqlayaraq
“TANAP”ı әsas boru kәmәri kimi seçdiyini elan etdikdә,
başlıca tәchizatçı Rusiya ilә әsas istehlakçı Avropa arasındakı
bu ikiqütblü gәrginlik bir qәdәr istiqamәtini dәyişdi.
“TANAP”da pay sahiblәri Türkiyәyә mәxsus “BOTAS” vә
“TPAO” şirkәtlәri (20%) vә Azәrbaycan Dövlәt Neft Şirkәti
(80%) idi. 2011-ci ilin 26 dekabr tarixindә Azәrbaycan vә
Türkiyә tәrәfindәn elan edildiyi kimi, 2013-cü ilin yanvarında
“BP” “TANAP”da 12% paya sahib olması haqqında çәrçivә
sazişi imzaladı.
Ötәn il “TANAP”ın elan edilmәsi ilә bәrabәr “BP”,
hәmçinin Türkiyә-Yunanıstan-İtaliya İnterkonnektor (ITGI)
layihәsini vә ilkin “Nabukko” tәklifini “icrası mümkünsüz”
layihәlәr kimi dәyәrlәndirdi. ITGI-nin 50% texniki tәdqiqat
vә 29% tikinti xәrclәrini artıq ödәmiş Avropa Komissiyası
bu itki ilә razılaşmalı oldu.
2011-ci ilin dekabrında Türkiyә vә Azәrbaycan birgә
layihәlәri olan “TANAP”ın icrasına başlamaq haqqında
qәrara gәldikdә “Nabukko” bu layihә ilә rәqabәt aparma-
mağa üstünlük verdi. Türkiyә sәrhәdlәrindәn kәnara çıxan
145
vә “Nabukko”ya tranzit ölkәlәrin qәtiyyәtli rolunu nümayiş
etdirmәk imkanı kimi maraq göstәrirdi vә Avrasiya enerji
bazarında qәrarı icra edәn yox, onu qәbul edәn ölkәyә
çevrilmişdi. “Nabukko”nun fәrqli cәhәti onun istehlakçı
vә tranzit ölkәlәrlә әmәkdaşlığa önәm vermәsi idi.
“Nabukko” bir variant kimi qaldığı bir vaxtda Rusiyanın
enerji nәhәngi “Qazprom” “Cәnub Axını” vә “Mavi Axın
II” qaz kәmәri layihәlәrini yaratdı. Xәzәr dәnizindәki ya-
taqlardan başlanan bu kәmәrlәr Qara dәniz vasitәsilә Bal-
kanlara çatacaqdı. Bu da, öz növbәsindә, Brüssel vә Rusiya
rәsmilәrinin Avropanın enerji tәhlükәsizliyi uğrunda çalış-
dıqları, yaxud mübarizә apardıqları mәsәlәsini meydana
çıxardı.
“Şahdәniz” konsorsiumunun lideri “BP” “Cәnub Enerji
Dәhlizi” layihәsinә münasibәtdә ilk qәrarını açıqlayaraq
“TANAP”ı әsas boru kәmәri kimi seçdiyini elan etdikdә,
başlıca tәchizatçı Rusiya ilә әsas istehlakçı Avropa arasındakı
bu ikiqütblü gәrginlik bir qәdәr istiqamәtini dәyişdi.
“TANAP”da pay sahiblәri Türkiyәyә mәxsus “BOTAS” vә
“TPAO” şirkәtlәri (20%) vә Azәrbaycan Dövlәt Neft Şirkәti
(80%) idi. 2011-ci ilin 26 dekabr tarixindә Azәrbaycan vә
Türkiyә tәrәfindәn elan edildiyi kimi, 2013-cü ilin yanvarında
“BP” “TANAP”da 12% paya sahib olması haqqında çәrçivә
sazişi imzaladı.
Ötәn il “TANAP”ın elan edilmәsi ilә bәrabәr “BP”,
hәmçinin Türkiyә-Yunanıstan-İtaliya İnterkonnektor (ITGI)
layihәsini vә ilkin “Nabukko” tәklifini “icrası mümkünsüz”
layihәlәr kimi dәyәrlәndirdi. ITGI-nin 50% texniki tәdqiqat
vә 29% tikinti xәrclәrini artıq ödәmiş Avropa Komissiyası
bu itki ilә razılaşmalı oldu.
2011-ci ilin dekabrında Türkiyә vә Azәrbaycan birgә
layihәlәri olan “TANAP”ın icrasına başlamaq haqqında
qәrara gәldikdә “Nabukko” bu layihә ilә rәqabәt aparma-
mağa üstünlük verdi. Türkiyә sәrhәdlәrindәn kәnara çıxan
145
