Page 141 - "Azərbaycanın enerji siyasəti Qərb mətbuatında"
P. 141
Àçÿðáàéúàíûí åíåðæè ñèéàñÿòè Ãÿðá ìÿòáóàòûíäà
tranzit ölkәlәr dә kәmәr sahiblәrindәn rüsum aldıqlarından,
öz aralarında sabit münasibәtlәr saxlamaqda maraqlıdırlar.
Amerikalılar üçünsә bu, pis xәbәrdir. Misal üçün, 1980-
ci illәrdә rәsmi Moskva Avropanın göbәyinә doğru Sibir
tәbii qaz kәmәrini inşa etdikdәn sonra Rusiyanın almanlarla
әlaqәlәri daha da dәrinlәşdi. Boru kәmәri Amerikanın
böyük tәzyiqlәrinә baxmayaraq, inşa edilmişdi.
Ən çox uduzan tәrәflәr
Birinci ABŞ, ikinci Türkiyә. Hәddәn artıq siyasi ambisi-
yalara qapılan Türkiyә Mәrkәzi Asiya ölkәlәrini Rusiyadan
uzaqlaşdıraraq onları bir növ türk ağuşuna salacağına
ümid edirdi.
Bundan әlavә, Türkiyә Mәrkәzi Asiyadan Avropaya
qaz nәqlindә başlıca enerji qovşağı rolu oynamaqla, Aİ-yә
üzvlük üçün göstәrdiyi bütün cәhdlәrini rәdd etmiş Avro-
payla yaxınlaşmaq istәyirdi. Almaniya vә Fransa son dәrәcә
qәti şәkildә bildiriblәr ki, Avropanın hüdudları Türkiyә
sәrhәdindә bitir.
“Nabukko” vasitәsilә Türkiyә hәmin hüdudları yenidәn
müәyyәnlәşdirmәyә ümid edirdi. Türklәr “Nabukko”nu
әn çox müdafiә edәnlәrdәn idilәr, belә ki, onlar bu layihәdәn
680 milyon dollar illik tranzit rüsumu gözlәyirdilәr. Hәmin
mәblәğ artıq әldәn çıxıb.
Oyunun sonluğu
Hәr bir halda, Kreml tәrәfindәn planlaşdırılan “Cәnub
Axını”nın sona qәdәr gedib-getmәyәcәyini görmәk üçün
müәyyәn zamana ehtiyac var. Yaxın gәlәcәkdә iri hәcmli
Rusiya qazının Qәrbә deyil, Şәrqә doğru nәqli planlaşdırılır.
Enerji sәnayesinin gәlәcәkdә әsas gәliri Asiyanın “ac”
iqtisadiyyatları, xüsusilә dә Çin iqtisadiyyatı hesabına
tәmin edilәcәkdir.
141
tranzit ölkәlәr dә kәmәr sahiblәrindәn rüsum aldıqlarından,
öz aralarında sabit münasibәtlәr saxlamaqda maraqlıdırlar.
Amerikalılar üçünsә bu, pis xәbәrdir. Misal üçün, 1980-
ci illәrdә rәsmi Moskva Avropanın göbәyinә doğru Sibir
tәbii qaz kәmәrini inşa etdikdәn sonra Rusiyanın almanlarla
әlaqәlәri daha da dәrinlәşdi. Boru kәmәri Amerikanın
böyük tәzyiqlәrinә baxmayaraq, inşa edilmişdi.
Ən çox uduzan tәrәflәr
Birinci ABŞ, ikinci Türkiyә. Hәddәn artıq siyasi ambisi-
yalara qapılan Türkiyә Mәrkәzi Asiya ölkәlәrini Rusiyadan
uzaqlaşdıraraq onları bir növ türk ağuşuna salacağına
ümid edirdi.
Bundan әlavә, Türkiyә Mәrkәzi Asiyadan Avropaya
qaz nәqlindә başlıca enerji qovşağı rolu oynamaqla, Aİ-yә
üzvlük üçün göstәrdiyi bütün cәhdlәrini rәdd etmiş Avro-
payla yaxınlaşmaq istәyirdi. Almaniya vә Fransa son dәrәcә
qәti şәkildә bildiriblәr ki, Avropanın hüdudları Türkiyә
sәrhәdindә bitir.
“Nabukko” vasitәsilә Türkiyә hәmin hüdudları yenidәn
müәyyәnlәşdirmәyә ümid edirdi. Türklәr “Nabukko”nu
әn çox müdafiә edәnlәrdәn idilәr, belә ki, onlar bu layihәdәn
680 milyon dollar illik tranzit rüsumu gözlәyirdilәr. Hәmin
mәblәğ artıq әldәn çıxıb.
Oyunun sonluğu
Hәr bir halda, Kreml tәrәfindәn planlaşdırılan “Cәnub
Axını”nın sona qәdәr gedib-getmәyәcәyini görmәk üçün
müәyyәn zamana ehtiyac var. Yaxın gәlәcәkdә iri hәcmli
Rusiya qazının Qәrbә deyil, Şәrqә doğru nәqli planlaşdırılır.
Enerji sәnayesinin gәlәcәkdә әsas gәliri Asiyanın “ac”
iqtisadiyyatları, xüsusilә dә Çin iqtisadiyyatı hesabına
tәmin edilәcәkdir.
141
