Page 273 - "Hər suala bir cavab" (I cild)

nsan orqanizmi 273

Başgicәllәnmәsi hiss edәrkәn nә olur?

Y er üzündә yaşayan hәr bir mәx- fırlanır. Başqa sözlә desәk, başgicәllәnmәsi
luqun müvazinәt hissi olmalıdır. hiss edәcәyik.
Çünki ağırlıq qüvvәsinin tәzyi-
qindәn hәr şey yerin cazibәsinә mәruz
qalır deyә, normal hәrәkәt etmәk üçün
mütlәq insan öz müvazinәtini saxlamalıdır.
İnsanın müvazinәt hissinә cavabdeh
olan orqanlarını yarımdairәvi kanallar
adlandırırlar. Bu, qulağın içindә yerlәşәn
vә yarımdairә şәklindә uzanmış borucuq-
lardır.
Niyә onlar üç dәnә olur? Çünki fәzanın
üç ölçüsü var. Bax bu kanallar da, elә üç
istiqamәtә yönәlib.
Boruların içindә maye olur, onların bir
tәrәfindә kürәşәkilli, ampula deyilәn bir
genişlik var. Bu ampulalarda hәssas
hüceyrәlәrdәn ibarәt, sinir liflәriylә bağlı
sәrt tükcüklәr bitir.
Kanallardakı maye hәrәkәtә gәlәrkәn,
tükcüklәr әyilir, bundan da beyinә vә
әzәlәlәrә siqnallar gedir. Hәmin boruların
müxtәlif istiqamәtlәrә yönәlmәsinә görә,
istәnilәn sәmtdә hәrәkәt tükcüklәri buna
reaksiya vermәyә vadar edir. Mәsәlәn,
avtomobildә gedәrkәn, iki kanaldakı
tükcüklәr hәrәkәtsiz qalır, amma irәli
hәrәkәt üçün cavabdeh olan tükcüklәr
әyilir. Bunun sәbәbi borunun içindәki
mayedir.
İndi gәlin tәsәvvür edәk ki, biz sürәtlә
fırlanırıq. Üfüqi yarımdairәvi kanaldakı
maye hәssas tükcüklәri geriyә әyәcәk. Biz
dayananda, limfa öz әtalәtiylә dairәvi
hәrәkәtini davam etdirәcәk. Bu ona sәbәb
olacaq ki, indi dә tükcüklәr әks istiqamәtdә
әyilәcәk. Vә hәmin an bizә elә gәlәcәk ki,
guya dairәvi hәrәkәtimiz davam edir, bax-
mayaraq ki, yerimizdә dayanmışıq. Ya da
bizә elә gәlәcәk ki, bütün dünya başımıza